درباره وضعیت ساخت محتوای گیمینگ در ایران...

نکته: متنی که در ادامه خواهید خواند، یک نظر شخصی بوده و مرتبط به هیچ نهاد، گروه و یا سایتی نیست.

وقتی یه کاری رو به خاطر عشق و علاقه ات به اون انجام میدی، یه تعصب خاصی روی اون پیدا می‌کنی. برای همینه که اگر با سختی‌های پی در پی در مسیر انجام دادن اونا مواجه بشی و بی عدالتی‌های متعددی رو ببینی، بعضی وقت‌ها دیگه از شدت عصبانیت به مرز انفجار می‌رسی. الان هم برای من یکی از همون مواقعه و به همین خاطر، میخوام در مورد ساخن محتوای گیمینگ در ایران و کسانی که میخوان وارد این عرصه بشن صحبت کنم؛ چون احساس می‌کنم کسی نیست که چیزهایی که من میخوام بگم رو گفته باشه و بد نیست بدونید ما در واقع داریم با چه مشکلاتی مداوما دست و پنجه نرم می کنیم تا به تولید محتوا برای بازدید کنندگان بپردازیم.

بذارین خیلی رک بهتون بگم: با شرایط فعلی شما دیگه نمی‌تونین به صورت حرفه ای به تولید محتوای گیمینگ در ایران بپردازین مگر این که پولدار باشین یا حامی مالی خیلی خوبی داشته باشید. الان اوضاع طوری هست که رسانه‌ها و افراد مستقل به هیچ عنوان حمایت نمیشن و بدتر جلوی راهشون سنگ میندازن تا از دور خارج بشن. نمونش بازی رایانه و بازی نما که الان کمتر کسی اونا رو یادشون میاد و به طرز تراژیکی از دور خارج شدن، یا دنیای بازی که الان اون چیزی که قبلا بوده، نیست. گذشت اون روزهایی که بازی رایانه مقاله‌های خیلی خوبی در مورد چگونگی ساخت بازی منتشر می‌کرد، توی بازی نما قضایای بابای باربد و گیم نتی که درش رو تخته کردن رو میخوندیم یا با ذوق و شوق، هر هفته DBDهای دنیای بازی رو می‌خریدیم. الان اگر پول و حمایت داشته باشی میتونی پیشرفت کنی و در غیر این صورت محکوم به مرگی.

ژورنالیست‌های گمنام

باور کنید دوست نداشتم اینطوری بزنم وسط برجک احساسات و علایق و آرزوهاتون، ولی حقیقت تلخه: ژورنالیست گیمینگ بودن در ایران یه حرفه محسوب نمیشه و اکثریت اصلا شما رو آدم حساب نخواهند کرد. شاید در خارج از کشور، ژورنالیست یا خبرنگار و نویسنده بودن یه شغل محسوب بشه ولی در ایران اینطور نیست و همه بهتون می‌خندن یا بابتش بهتون طعنه می‌زنن. نمونش یکی از اساتید خودم. اما یکی از بزرگترین نمونه‌ها، بازی سازهای ایرانی هستن.

برای خودم زیاد پیش اومد که با سازنده‌های ایرانی صحبت کنم و ببینم که حتی هیچ چیزی در مورد سایت‌هایی مثل پردیس گیم و گیمفا و دنیای بازی نمی‌دونن چه برسه به خود منتقدها. توی این چهار سالی که بنده به انجام کارهای ژورنالیستی مشغول بودم، خیلی سعی شد که از سمت خودم و یا سایت پردیس گیم با سازنده‌های ایرانی مختلف از جمله فن افزار شریف ارتباط برقرار بشه ولی تقریبا همشون یا متوجه نشدن، یا جوابی ندادن و یا از پشتیبانی سر باز زدن. تنها وقتی هم که یه استودیوی بزرگ جوابم رو داد، استودیوی بازی سازی سورنا بود که نتیجه‌ای در بر نداشت و بعدا در موردش صحبت می‌کنم. ولی با این حال، تمام این استودیوها مداوما در حال مصاحبه کردن با امثال زومجی و ویجیاتو (سایت هایی با پشتیبانی مالی، تکنیکی و محتوایی بالا) بودند؛ حالا چه به صورت متنی و چه به صورت حضوری و در داخل استودیوهای ضبط فیلم این سایت‌ها. حتی اونا رو برخلاف سایر سایت ها، از نسخه‌های نقد زود هنگام برای بازی‌هاشون هم بهره مند می‌کردن تا نقدشون رو روز عرضه منتشر کنن. اونوقت یکی مثل من باید می‌رفت و فرزندان مورتا رو از استیم می‌خرید تا بتونه به موقع نقدش کنه. (دقت داشته باشین که مشکل من نگرفتن نسخه نقد نیست، بلکه این بی توجهی هاست)

در این بین، آقای مهدی فنایی (سازنده 41148) تنها کسی بود که جواب من رو به درستی داد و حتی تا انتهای کار هم پیگیر قضایا بود. بعد از این که من با ایشون برای پخش رسمی و قانونی آلبوم موسیقی متن 41148 ارتباط برقرار کردم، شاهد این بودم که چطور این موضوع رو تا انتهای کار پیگیری کردن و حتی خودشون شخصا آرشیو منتشر شده در سایت پردیس گیم رو تست کردن. علاوه بر اون، اخبار مربوط به نقد بازی و یا انتشار موسیقی اون رو بازنشر کردن یا حتی یه جوک Fist of the North Star که با کات سین‌های 41148 درست کرده بودم رو در صفحه اینستاگرام من دیدن. برای همین، اغراق نمی‌کنم اگر بگم که آقای مهدی فنایی نزدیک‌ترین نمونه به یک سازنده‌ی Indie در ایران هست؛ چون برای کارش و برای طرفداران کارش ارزش قائله و من سر همین هم که شده، سهمم در حمایت از ایشون رو انجام میدم.

حمایت‌های دروغین

الان شاید با خودتون بگین: "قاعدتا شما باید حمایت بشین! مگه بنیاد کاری نمی‌کنه؟" جالبه بدونین حتی خود بنیاد بازی‌های رایانه‌ای هم ژورنالیست‌ها (و حتی عده زیادی از بازی سازها) رو ول کرده و به جای اونا، کاملا چسبیده به استریمرها. یادتونه چطور سر لیگ بازی‌های رایانه‌ای کمپین زده بودن برای حمایت از استریمرها که اگر از سمت اونا بلیط بخرید یه مقدار از هزینه فروش بلیط‌ها بهشون داده میشه؟ به عبارت دیگه، به کسانی که از اینترنت‌ها و سیستم‌های خفن برای استریم کردن استفاده می‌کنن (که همین نشون میده وضع مالی مناسبی دارن) و فقط فورتنایت و پابجی بازی می‌کنن، کمک می‌کنن و نه اون ژورنالیست بدبختی که نه تنها داره برای گسترش صنعت گیمینگ و بازی‌های ایرانی در کشورش جون می‌کنه، بلکه فقط برای عشقش به این مدیوم داره کار می‌کنه و از نظر درآمد هم یک فرد کاملا عادی در جامعه است.

پردیس گیم دو سال پیش به مدت تقریبا یک ماه فیلتر شد؛ فیلتر شدنی که دلیلش هیچ وقت درست و حسابی مشخص نشد و هیچ کس هم بهمون نگفت که چرا سایت رو به طور کامل فیلتر کردن یا چرا قبلش هیچ هشداری بهمون ندادن. از همه بدتر هم زمان بندی این فیلترینگ بود. سایت پردیس گیم در هفته آخر اسفند فیلتر شد و این فیلترینگ تا هفته آخر فروردین سال بعد ادامه داشت. یعنی به خاطر خوردن این فیلترینگ به تعطیلات عید، ما هیچ راهی برای ارتباط برقرار کردن با جاهای مربوطه تا بعد از سیزدهم فروردین نداشتیم. از سوی دیگه هم هیچ نهادی مثل همین بنیاد بازی‌های رایانه‌ای که مدام دم از حمایت از بازی سازها و غیره رو میزنه به کمکمون نیومد. توی این یک ماه هیچ کس نتونست کار بکنه، توی این یک ماه درآمد کل اعضای سایت که شغل اصلی‌ای نداشتن، صفر بود و تمام پروژه‌های رزرو شده نوروزی کنسل شد. در شرایطی که سایر سایت‌های گیمینگ در حال جذب مخاطب و کسب درآمد از بازدیدها بودن و رتبه سئوشون افزایش پیدا می‌کرد، ما با بدبختی داشتیم تلاش می‌کردیم تا سایت رو یه جوری در دسترس قرار بدیم تا ضرر نکنیم و در همین مسیر هم کلی طعنه از سوی بعضی کاربرها رو تحمل می‌کردیم.

اما این پایان کار نبود، چون صفحه نقد و بررسی بازی Red Dead Redemption 2 در پردیس گیم هم چند هفته بعد از انتشارش و باز هم به دلایل نامعلوم، فیلتر شد و این دومین فیلترینگ عجیب سایت بود. این فیلتر برای چند ماه تمام، همینطور باقی مونده بود و هیچ کس نمی‌دونست که چرا صفحه نقد این بازی فیلتر شده. حتی یه سری از دوستان (نه از عوامل سایت) به شوخی بهم می‌گفتن که نکنه ریش آرتور تحریک کننده بوده که صفحه نقد رو فیلتر کردن (:دی). خوشبختانه این فیلتر چندی پیش رفع شد ولی همونطور که گفتم، دلیلش مشخص نیست و پیگیری‌هامون هم به جایی نرسید.

یه نمونه نهایی هم قطعی اینترنت کل ایران برای +7 روز بود. متاسفانه ضرری که این قطعی‌ها به صنعت گیمینگ ایران و مخصوصا رسانه‌های مستقل اون زد، فراتر از چیزیه که میتونید تصورش رو بکنید و به هیچ عنوان قابل جبران نیست. مطمئن باشید نه تنها خیلی‌ها به همین دلیل الان در شرایط بحرانی قرار گرفتن، بلکه احتمالش هست که در آینده مجبور بشید با یه سری از رسانه‌های محبوبتون خداحافظی کنید... درست مثل بازی رایانه و بازی نما...

محدودیت‌های کمرشکن

جدا از این که حمایتی در این کار انتظارتون رو نمی‌کشه (مگر این که عضو یکی از سایت‌های بزرگ و اسپانسردار باشین)، شاهد محدودیت‌هایی هستید که در بلند مدت بالاخره کمرتون رو می‌شکنن. به خاطر نرخ فعلی ارز، امکان تهیه کردن بازی‌ها و یا خرید سیستم‌های بازی توسط منتقدان خیلی سخت شده؛ چون همونطور که گفتم، منتقدهای سایت‌های مستقلی که به هیچ نهاد یا شخصی وابسته نیستن، بچه پولدار نیستن یا اینا رو مجانا نمی‌گیرن. از طرف دیگه، الان چند وقتیه که برخی سایت‌های گیمینگ ایرانی در پرداخت حقوق کارمندانشون به مشکل خوردن و من به شخصه گزارش‌هایی دریافت کردم که حتی بعضی‌ها از منتقدانشون پول دستی گرفتن تا برخی هزینه‌ها رو جبران کنن! هنوز هم نمی‌دونم که اون پول رو به منتقدها برگردوندن یا نه!

اگر هم بخواین به صورت مستقل ادامه بدین و کارتون رو پیش ببرید، به جایی نمی‌رسید. کانال‌های بزرگ تلگرامی و اینستاگرامی و حتی برخی سایت‌های دیگه خیلی راحت محتوایی که شما تولید می‌کنید رو می‌دزدن و چون هیچ راهی برای شکایت از اون‌ها یا حذف محتواتون رو ندارید، چیزی که براش چندین ساعت زحمت کشیدید باعث کسب درآمد برای یه عده دیگه میشه. از طرف دیگه، خیلی سخت میتونید به جذب مخاطب برای خودتون بپردازید و امکانش هست که اصلا شناخته نشید. اگر هم بخواین در سایتی مثل آپارات به پخش ویدئو و درآمدزایی از طریق بازدیدها بپردازین، باز هم نمیتونین کاری بکنین چون تیم آپارات کسی که Webcam نداشته باشه و از خودش در حین بازی کردن فیلم نگیره رو گیمر نمی‌دونن و برای همین، این ویژگی رو براتون فعال نمی‌کنن!

از سمت دیگه هم شاهد وضعیت داغون و تاسف بار اینترنت در ایران هستیم. نه تنها سیستم حجم مصرفی منصفانه کاملا بر علیه شماست و به خاطر برخی مسائل غیر قابل هضم و ناعادلانه مثل ضریب 4 حجم مصرفی برای سایت‌های خارجی (مثلا 250 مگابایت فیلم دیدن از یوتیوب مساوی است با کم شدن 1 گیگابایت از حجم اینترنتتون)، نمی‌تونید از تمام پتانسیلتون استفاده کنید، بلکه سرعت پایین و کیفیت ناپایدار اینترنت خانگی هم کاملا گند می‌زنه به تمام امیدی که داشتید. باور کنید اگر این مشکلات رفع می‌شد، حتی خود من رو هم در حال استریم کردن می‌دیدید... ولی...

کیفیت‌های بر باد رفته

مورد دیگه‌ای که باید بهش اشاره کرد، کیفیت اسفبار نگارشی در سایت‌های گیمینگ ایرانیه. الان خیلی از سایت‌های گیمینگ ایرانی یا پاپ کورنی شدن و یا کیفیت رو فدای تعداد بازدید کردن. حقیقت اینه که اکثریت کاربران ایرانی دوست دارن تا فقط در مورد بازی‌های محبوبش تمجید بشنون، نمره پرستن و این نمره است که براشون ملاکه، طاقت دیدن چیزی جز 9 و 10 رو به عنوان نمره بازی‌های محبوبشون ندارن و این مسئله رو درک نمی‌کنن که سلایق هر منتقد با هم متفاوته. برای همین بود که قضایایی مثل هشتچارتد (نمره 8 ای که به آنچارتد 4 در پردیس گیم داده شد) پیش اومد یا خودم به خاطر نمره 4 ای که به ارتش‌های فرازمینی دادم، متهم به جانبداری و تلاش برای نابودی صنعت گیم ایران شدم. هر چقدر بیشتر به فکر مخاطبت باشی و سعی کنی اونا رو از ذات و محتوای واقعی یه اثر مطلع کنی تا پولشون رو فدای یه عنوان کم کیفیت نکنن، بیشتر حرف می‌شنوی.

برای همین الان کمتر شاهد مقاله‌های ساختار شکن در رسانه‌های ایرانی هستید. اغلب سایت‌ها یا به نگارش و ترجمه مقالات طنز و پرستش گونه پرداختن و یا نقدهایی رو منتشر می‌کنن که یا خیلی Cringe هستن، یا کلا ایرادات بازی رو به چالش نمی‌کشن و یا این که با یک نگاه متوجه می‌شوید که منتقد اصلا بازی رو نرفته. ولی با این وجود اگر به قسمت نظرات همون مطالب برید، می‌بینید که همه در حال تعریف و تمجید هستن چون کمتر کسی در اکثریت سایت‌های ایرانی، مطلب رو با دقت می‌خونه و از منتقد در مورد موارد مختلف سوال می‌پرسه تا اون رو به چالش بکشه و متوجه بشه اصلا بازی رو رفته یا نه. همین موضوع باعث شده که مقالات جدی به اون صورت دیده نشن و در برابر محتویات فان، حسابی کم بیارن.

برای همین هم هست که می‌بینید برنامه‌های بسیار بی کیفیت و ضایعی در زمینه گیمینگ در رسانه‌های تلویزیونی فارسی زبان پخش میشه. برنامه‌هایی که انقدر کیفیت بدی دارن که سری Clueless Gamer کونان اوبراین جلوشون مثل اثر هیچکاک محسوب میشه. کیفیت دیالوگ‌های بد، مجریانی که اطلاعات کافی در زمینه گیمینگ ندارن، طنز مضحک و شرمسار کننده‌ای که مخصوص بچه‌های 6 ساله است... اینا تنها بخشی از مشخصه‌های این برنامه‌ها هستن؛ برنامه‌هایی که درست همونطور که گفتم، به همین خاطر خیلی محبوب هستن و به خاطر داشتن حامی، همچنان در حال ادامه دادن راهشون هستن.

دارم برای چه چیزی می‌نویسم؟

موضوعی که در بالا و در مورد کیفیت مطالب گفتم، یکی از ناامید کننده‌ترین مسائله. هیچ چیز برای یک نویسنده سخت‌تر از این نیست که ساعت‌ها برای یه مطلب وقت بذاره و هیچ کس اون رو نخونه. وقتی هم که می‌بینی یه مطلب طنز یا بی کیفیت تونسته حسابی از مطلب خودت که کلی روش زحمت کشیدی و حتی کلی نکته مخفی توش گذاشتی، بهتر مخاطب جذب کنه و دیده بشه... تمام شوق و ذوقت در جا کشته میشه. این همون دلیلی بود که من برای مدت یک سال، مقاله نویسی رو کنار گذاشتم؛ چون خستگی کار بر روی مقالاتی که حتی یک هفته روشون وقت می‌گذاشتم، حسابی روم می‌موند و عذابم می‌داد. این شرایطی هست که اگر شما هم وارد این کار بشین، بلاشک تجربه‌اش خواهید کرد.

ختم کلام

من آینده روشنی برای صنعت گیمینگ در ایران نمی‌بینم. شاید از نظر کیفیت ساخت بازی‌ها پیشرفت کنیم، اما از نظر تعداد فعالان در این صنعت، به شدت پسرفت خواهیم کرد. چیزی که من دارم می‌بینم، بهم این رو میگه که رسانه‌های مستقل به خاطر نبود حمایت و وجود بی کفایتی‌های متعدد از سوی افراد مختلف، فرصت جولان دادن پیدا نمی‌کنن و تنها اون رسانه‌هایی به انتخاب اول همه تبدیل میشن که حمایت‌های کافی و اسپانسرهای خاص دارن و میتونن با پول و نفوذی که در اختیار دارن، به ساخت آیتم‌های مختلف متنی و تصویری بپردازن یا علیرغم کیفیت ضایعی که دارن، همچنان به فعالیت ادامه بدن. در آینده، ژورنالیست گیمینگ بودن در ایران میتونه تنها محدود به یک گروه خاص بشه و همین میتونه زمینه ساز افول این حرفه و صنعت، و پدیدار نشدن استعدادهای خفته رو فراهم کنه.

در شرایط فعلی هم، راه چندانی برای وارد شدن به این حرفه و بهتر شدن نیست. الان خیلی کم پیش میاد که بتونید وارد سایتی بشین و بهتون این اجازه رو بدن که به سراغ مطالب دلخواهتون برین و یا بهتون کمک کنن تا از نظر نگارشی به یک نویسنده قهار تبدیل بشین. حتی از نظر دیده شدن هم بنابر دلایلی که بالاتر گفتم، نمیتونید به جایی برسید و حتی شانس فوق العاده کمی دارید که به یکی از اون سایت‌های بزرگ ملحق بشین چون اونا برای همه باز نیستن و فقط عده خیلی خاصی رو قبول می کنن. افرادی رو هم نمونه دارم که با چندین سال سابقه، برای بعضی سایت‌ها درخواست دادن و حتی به اون درخواست ها نگاه هم نکردن تا جوابی براشون ارسال کنن.

اینجاست که Rantهای من فعلا به پایان می‌رسه. اگر نظری دارید، اونا رو با من در میون بذارید. تلاشم رو می‌کنم که در مورد موضوعات مختلف بهتون جواب بدم.

به زودی در مورد یک سری مسائل دیگه صحبت خواهم کرد و یه سری موارد رو هم افشا خواهم کرد. پس یادتون نره که بعدا سری به این وبلاگ بزنید. به محض ارسال مطلب جدید، توسط اینستاگرام (لینک در کنار صفحه - قسمت "سایر صفحات") هم بهتون اطلاع رسانی خواهم کرد.