یادداشتی در انتقاد به وضعیت کیفی فروشگاه هیولا
چند سال پیش بود که استودیوی فن افزار، از یک طرح جدید رونمایی کرد: فروشگاهی با نام هیولا که میتونستید بازی‌های ایرانی و هم چنین تعدادی از بازی‌های خارجی دیگه رو در اون خریداری کنید. اما با این تفاوت که قیمت گذاری‌ها کاملا بر اساس وضعیت داخل کشور و با واحد پولی ریال/تومان انجام می‌شد. بازی‌های خارجی‌ای هم که قابل خریداری بودن، فارسی سازی شده بودن و از زیرنویس فارسی بهره می‌بردن. ولی با وجود این همه ویژگی خوب، این فروشگاه همچنان مخالفین زیادی داره که سرسخت‌ترینشون خودم هستم؛ چون عقیده دارم که این استور، مخاطب رو محدود می‌کنه و چیز خاصی نداره که مخاطب رو به استفاده ازش ترغیب بکنه.
جالبه بدونید زمانی که قرار بود در پردیس گیم برای گرفتن نسخه نقد فرزندان مورتا درخواست بدیم، به تیم تحریریه گفتم که اگر نسخه هیولا رو بهمون بدن، خودم به هر قیمتی که شده از نقد شدن بازی با اون نسخه نقد، جلوگیری می‌کنم؛ چون قبلا تجربه کار با این کلاینت رو داشتم و نمیخواستم هیچ کس دیگه‌ای باهاش سروکله بزنه. من برای چنین تصمیمی، دلایل متعددی داشتم؛ دلایلی که عبارتند از:
- قفل DRM افتضاح
در نرم افزار هیولا، فایل اجرایی اصلی تمام بازی‌ها رمزگذاری شده. این فایل‌ها در پوشه‌ی بازی‌ها به جای فرمت همیشگی .exe با فرمت .hexe ذخیره میشن که فقط کلاینت هیولا قادر به خوندنش هست. یعنی نمیتونید مثل استیم، بازی‌هاتون رو از پوشه‌ی اصلی اجرا کنید و فقط باید از کلاینت هیولا بازی رو لانچ کنید. اگر هم بخواین پسوند فایل رو عوض کنید، فایل خراب میشه. ولی این پایان کار نیست! به محض اجرای بازی از کلاینت هیولا، یه فایل جدید با پسوند .hexeskel در پوشه‌ی بازی تولید میشه و بازی از اون فایل براتون اجرا میشه. در صورتی هم که بازی رو ببندید، اون فایل سریعا و به صورت اتوماتیک پاک میشه.
همین سیستم عجیب و غریب DRM و رمزگذاری فایل‌ها به شما اجازه نمیده که از یک سری نرم افزارهاتون که به فایل اجرایی اصلی نیاز دارن، بهره ببرید. مثلا نمیتونید کارت گرافیک مورد استفاده‌تون رو با نرم افزار کنترل پنل AMD یا Nvidia تغییر بدین، نمیتونید از X360CE و نرم افزارهای مشابهش استفاده کنید و همچنین نمیتونید از RivaTuner بهره ببرید. سر نقد ارتش‌های فرازمینی، من مجبور شدم که کل بازی رو با کارت گرافیکی Intel Graphics انجام بدم و سر همین، سرعت بازی فراتر از 20 فریم نمی‌رفت. برای همین بود که مجبور به دستکاری فایل تنظیماتی انجین شدم و فهمیدم که یه سری از افکت‌ها قابل خاموش شدن نیستن و گرنه کل گرافیک بازی میریزه به هم. یا سر بازی 41148 متوجه شدم که بازی Frame Lock یا Forced V-Sync نداره و برای همین، از تمام قدرت سیستمتون برای تولید فریم استفاده می‌کنه (بالای 200 فریم بر ثانیه!) که در سیستم‌های قوی مشکل چندانی پیش نمیاره، ولی خیلی راحت میتونه لپ تاپ‌ها رو دچار استهلاک بکنه؛ مشکلی که اگر کلاینت هیولا اینطوری ساخته نشده بود، خیلی راحت با RivaTuner و با محدود سازی سرعت فریم، و یا با استفاده از کنترل پنل کارت گرافیک و استفاده از Adaptive/Forced V-Sync می‌شد حلش کرد.
فکر می‌کردین Denuvo خیلی بده، نه؟ علم ساخت بدترین DRM اگر در ثریا هم باشد، مردانی از سرزمین پارس به آن دست خواهند یافت...
- رابط کاربری افتضاح
متاسفانه رابط کاربری فروشگاه هیولا افتضاحه. نه تنها اینترفیس این برنامه خیلی دست و پا گیر هست، بلکه فضای استفاده نشده‌ی بسیار زیادی هم در اون وجود داره. علاوه بر این، هیچ ویژگی خاصی برای Navigation در داخل کلاینت تعبیه نشده و مثل استیم نمیتونید خیلی راحت صفحات رو عقب و جلو کنید؛ اگر بخواین به صفحه قبلی‌ای که توش بودید برگردید، باید یه بار دیگه به صفحه اصلی فروشگاه برگردید و دوباره به سمت مسیر مورد نظرتون پیشروی کنید. چیزی هم که عمق فاجعه رو نشون میده اینه که طراحی کلاینت و سایت از چندین سال پیش که این استور راه افتاده، تغییری نکرده. این هم در حالیه که استور آریو با وجود کیفیت کنترل افتضاحی که داره، مثل استیم از ویژگی‌های اجتماعی به سبک Steam Community استفاده می‌کنه (هرچند که شبیه یه کپی تمام عیار به نظر می‌رسه).
علاوه بر این، به نظر میاد که یه سری از قسمت‌های سایت هیولا هم درست کار نمی‌کنن. مثلا خود من سر نقد ارتش‌های فرازمینی، 6 بار تلاش کردم تا از طریق فرم پشتیبانی سایت هیولا با تیم اونا ارتباط برقرار کنم و در مورد قفل DRM ازشون کمک بگیرم ولی مثل این که فرم درست عمل نمی‌کرد و پیام من رو نمی‌فرستاد؛ چون من تا الان هیچ خبری از اونا نشنیدم!
- سیستم دانلود نامناسب
مشکل بعدی، نحوه دانلود و نصب بازی‌ها در کلاینت هیولا است. کلاینت هیولا، بازی‌ها رو در قالب فایل‌هایی با پسوند .iceinstaller دانلود می‌کنه که از نظر عملکرد، شبیه فایل‌های بکاپ یا Preload استیم می‌مونن و همین، بزرگترین مشکل ساختاریشونه؛ چون این فایل‌های نصبی درست مثل فایل‌های بکاپ استیم، روی سیستم شما باقی می‌مونن. البته با این تفاوت که شما خودتون میدونید باید فایل‌های بکاپ رو حذف کنید ولی کلاینت هیولا هیچوقت درباره باقی موندن فایل‌ها و مکان ذخیره سازی اونا به شما اطلاع نمیده! یعنی همین الان ممکنه چندین گیگابایت از فضای درایوهای شما در اختیار فایل‌های نصبی باشه که اونا رو لازم ندارید.
- نبود کنترل کیفیت کافی
اگر بخوام راستش رو بگم، هیولا وضعیت بهتری از نظر کیفی نسبت به آریو داره؛ چون که بر خلاف اونا هر چرت و پرتی رو توی فروشگاه نمیتونید پیدا کنید. اما در بعضی موارد اصلا توجهی به کیفیت محصولات ارائه داده نشده صورت نگرفته و معلوم نیست که چطور خریداران اون محصولات میتونن پشتیبانی دریافت کنن.
به عنوان مثال، بازی "سیاووش" نه تنها شبیه محصولی به نظر میاد که هنوز مراحل ساختش داره طی میشه، بلکه مشکلات اجرایی‌ای بسیار بزرگ و همچنین یک سری باگ بسیار وحشتناک داره که باعث میشه بعد از مدتی غیر قابل ادامه دادن بشه. ولی با این حال، این بازی همچنان و با قیمت 7900 تومان قابل خرید هست! چرا باید بازی‌ای که مشخصا کار نمی‌کنه در این استور به فروش بره؟ تکلیف کسانی که این بازی رو خریدن چی میشه؟ متاسفانه هیچ جوابی نداریم.
اعضای استودیوی فن افزار قبلا اعلام کرده بودن که با این که فرزندان مورتا به سودآوری رسیده، ولی در داخل ایران فروش خوبی نداشته. خب مشخصه چرا اینطور شده! حتی من هم به عنوان یه منتقد سراغ چنین برنامه‌ای نمیرم! چطور میشه انتظار داشت که اکثر مخاطبان ایرانی روی پلتفرمی بازی رو تهیه کنن که چنین محدودیت‌ها و ایرادات بزرگی داره و حتی معلوم نیست بعدا چطور میتونن محتوای اضافه فرزندان مورتا رو روی اون دریافت کنن؟
بله، درست خوندید: محتوای اضافه فرزندان مورتا. قسمتی از بودجه ساخت این بازی از طریق Kickstarter تامین شده و در لیست جوایز ویژه Backerها، مواردی مثل "Relicهای اضافه و یک کارکتر قابل بازی جدید" به چشم می‌خوره. این محتویات فعلا تنها در انحصار Backerها هستن، ولی طبق اطلاعاتی که از ناشر جهانی این بازی یعنی 11bit Studio کسب شده، قراره این جوایز انحصاری در آینده برای سایر افراد و در قالب یک DLC پولی، بر روی استیم عرضه بشه. حالا سوالی که پیش میاد اینه که چطور میشه این محتوا رو روی پلتفرم هیولا تهیه کرد؟ آیا استور هیولا اصلا امکان خرید و استفاده از DLC رو داره؟ آیا اصلا این محتوا در اختیار کاربران ایرانی‌ای که بازی رو روی هیولا خریدن قرار می‌گیره یا در انحصار نسخه‌های بین المللی خواهد بود؟ اینا سوال‌های مهمی هستن که هیچ رسانه گیمینگ دیگری جرئت پرسیدن اونا از سازندگان این نرم افزار رو نداشته ولی اگر من موفق به صحبت با اون‌ها می‌شدم، حتما مطرحشون می‌کردم.
در آینده شاهد چنین مواردی در این وبلاگ خواهید بود:
- بازی‌هایی که از فیلتر سخت گیرانه این منتقد رد نشدند و نقد آن‌ها کنسل شد
- پشت صحنه طراحی و انتشار آلبوم موسیقی بازی 41148
- پشت صحنه نگارش نقدهای بازی‌های مختلف
- آلبوم‌های موسیقی‌ای که کنسل شدند
- نمونه‌ای از پیام‌های خصوصی دوستانه (!) ارسال شده کاربران در سایت پردیس گیم برای اینجانب